Khi nuôi gà, nhiều hộ chăn nuôi thường gặp tình trạng gà mái sau khi đẻ xong vẫn chui vào ổ và nằm ấp dù trong ổ hoàn toàn không có trứng. Hiện tượng này được gọi là gà ấp bóng. “Bóng” ở đây không phải là quả bóng mà là “cái bóng” – phần tối do vật cản ánh sáng tạo ra. Đây là một phản ứng bản năng của gà mái, và nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như năng suất đẻ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ gà ấp bóng là gì, nguyên nhân và những cách cai ấp hiệu quả nhất áp dụng trong chăn nuôi hiện nay.
Gà ấp bóng là gì?
Gà ấp bóng là hiện tượng gà mái nằm ổ ấp dù ổ không có trứng. Thường sau khi gà đẻ xong một đợt, cơ thể chúng sẽ tiết ra các hormone kích thích bản năng ấp, khiến chúng tự động trở lại ổ và bắt đầu quá trình ấp như bình thường. Với gà nuôi theo hướng thu trứng hoặc sử dụng máy ấp thì ổ thường không có trứng, dẫn đến hiện tượng gà ấp bóng diễn ra khá phổ biến.
Việc này không nguy hiểm nhưng gây ra nhiều bất lợi cho người nuôi:
- Gà bỏ ăn, sút cân nhanh vì dành nhiều thời gian nằm ổ.
- Giảm sản lượng trứng sau đó do cơ thể mất thời gian hồi phục.
- Dễ bị bệnh do suy nhược, nóng cơ thể, viêm lườn khi nằm ổ quá lâu.
- Gây rối loạn đàn, nhất là ở mô hình nuôi số lượng lớn.
Nguyên nhân khiến gà ấp bóng
Gà ấp bóng là một phản ứng tự nhiên theo chu kỳ sinh sản của gà mái. Khi gà bắt đầu đến giai đoạn thành thục, cơ thể sản sinh hormone kích thích buồng trứng tạo trứng. Mỗi lứa trứng sẽ được sản sinh theo một chu kỳ nhất định. Khi gà đẻ hết số trứng trong đợt đó, hormone ấp trứng trong cơ thể sẽ tăng cao khiến gà có bản năng ấp dù trong ổ có hay không có trứng.
Cơ chế này có thể diễn giải theo ba giai đoạn:
- Giai đoạn tạo trứng: Buồng trứng sản sinh trứng và gà bắt đầu đẻ.
- Giai đoạn ấp: Sau khi đẻ hết một lứa, cơ thể tăng nhiệt, sản sinh hormone ấp khiến gà tự động nằm ổ.
- Giai đoạn nuôi con: Sau khi hoàn thành giai đoạn ấp, hormone nuôi con xuất hiện khiến gà chuyển sang trạng thái bảo vệ và chăm con non.
Dù trong ổ không có trứng, bản năng vẫn thôi thúc gà mái nằm ấp, từ đó tạo thành hiện tượng gà ấp bóng. Khi người nuôi muốn gà “quay lại chu kỳ đẻ”, cần thực hiện cai ấp đúng cách để gà nhanh hồi phục.
Cách cai ấp cho gà mái nhanh và hiệu quả
Những người tìm hiểu SV388 chia sẻ: Cai ấp cho gà mái có nhiều cách khác nhau từ kinh nghiệm dân gian đến phương pháp khoa học. Dưới đây là 5 cách phổ biến, dễ áp dụng và đem lại hiệu quả rất tốt trong chăn nuôi hiện nay.
Treo ổ gà lên cao
Đây là cách cai ấp dân gian được rất nhiều hộ chăn nuôi áp dụng. Khi gà ấp bóng, bạn chỉ cần:
- Lấy ổ gà (rổ, thúng, ổ đẻ) treo lên cao 1–1,5m.
- Giữ nguyên trong 2–3 ngày.
- Không để ổ nào khác trong khu vực gà có thể chui vào ấp.
Khi ổ bị treo, gà không tìm được chỗ quen thuộc để nằm ấp. Sau vài ngày, bản năng ấp sẽ giảm và gà sẽ quay lại sinh hoạt bình thường. Đây là mẹo nhưng có cơ sở sinh học vì gà luôn nhớ vị trí ổ cũ.
Làm cho gà quên ấp
Một cách đơn giản khác là làm gà “mất thói quen ấp” bằng cách:
- Đuổi gà khỏi ổ mỗi khi chúng chui vào.
- Nhốt riêng gà mái ở khu vực không có ổ đẻ trong 1–2 ngày.
- Ghép gà mái với gà trống hoặc đàn gà khác để “phân tán tâm lý”.
- Dùng dây mềm buộc cánh gà sao cho gà không cụp cánh xuống để vào tư thế ấp.
Cách này phù hợp với đàn nhỏ hoặc gà thả vườn và cho hiệu quả nhanh khi được làm liên tục trong 2–4 ngày.
Hạ nhiệt cơ thể gà
Khi gà bước vào giai đoạn ấp, thân nhiệt tăng tự nhiên lên mức 39–40°C. Đây là lý do khi gà đang “nóng ấp” sẽ rất khó bỏ ổ. Để cai ấp nhanh, bạn cần giúp gà hạ nhiệt:
Một số cách hạ nhiệt hiệu quả:
- Cho gà ăn nhiều rau xanh (rau muống, xà lách, lá chuối non…).
- Nhúng gà vào chậu nước mát (không quá lạnh) trong 5–10 giây, thực hiện 2–3 lần mỗi ngày.
- Cho gà uống 1 viên Aspirin (hoặc liều tương đương tuỳ kích cỡ) để giảm nhiệt.
Nhiều hộ chăn nuôi xác nhận cách nhúng nước cho hiệu quả nhanh chóng. Miễn là nước không quá lạnh và thao tác nhẹ nhàng thì không ảnh hưởng đến sức khỏe gà.
Cho gà phơi nắng đúng cách
Ánh sáng mặt trời có tác dụng điều chỉnh hormone sinh sản của gà mái. Khi gà được phơi nắng đủ, cơ thể sẽ nhanh chóng chuyển sang chu kỳ mới và giảm bản năng ấp.
Lưu ý khi phơi nắng:
- Thời gian phơi lý tưởng: sáng sớm (6–9h) và chiều mát (15–17h).
- Không để gà đứng dưới nắng gắt buổi trưa vì dễ gây sốc nhiệt.
- Nếu thả vườn cả ngày, cần có cây lớn hoặc mái che cho gà tránh nắng.
- Có thể thắp thêm đèn buổi tối để đảm bảo tổng thời gian chiếu sáng đạt 13–14 giờ/ngày.
Cách này phù hợp với mô hình nuôi bán chăn thả hoặc chăn thả tự nhiên.
Bổ sung dinh dưỡng phục hồi sau cai ấp
Nhiều người cai ấp xong là thả gà lại bình thường. Tuy nhiên, sau giai đoạn ấp bóng cơ thể gà thường suy nhược, vì vậy cần:
- Bổ sung vitamin tổng hợp 3–5 ngày.
- Cho gà ăn thêm ngô, thóc, gạo lứt để kích thích tiêu hóa.
- Cung cấp nước sạch liên tục, có thể pha thêm điện giải khi trời nóng.
- Cho gà vận động nhiều để tăng lưu thông máu và phục hồi nhanh.
Khi được chăm sóc đúng cách, gà sẽ trở lại đẻ bình thường sau 7–15 ngày.
Khi nào cần cai ấp và khi nào nên để gà ấp?
Không phải lúc nào cũng cần cai ấp cho gà. Quyết định cai hay không phụ thuộc vào mục đích nuôi:
Nên cai ấp khi:
- Nuôi gà lấy trứng thương phẩm.
- Nuôi gà theo mô hình công nghiệp hoặc bán công nghiệp.
- Không có nhu cầu nở con hoặc đã dùng máy ấp.
- Gà ấp quá lâu dẫn đến sút cân nhiều.
Có thể giữ gà ấp khi:
- Nuôi theo mô hình truyền thống muốn gà tự ấp nở.
- Mỗi lứa cần giữ lại một số gà con làm giống.
- Gà khỏe mạnh và có điều kiện chăm sóc ổ ấp tự nhiên.
Hiểu được nhu cầu của đàn gà giúp bạn quyết định cai ấp đúng thời điểm, từ đó tối ưu hiệu quả chăn nuôi.
Gà ấp bóng là hiện tượng phổ biến và hoàn toàn bình thường trong chu kỳ sinh sản của gà mái. Tuy nhiên, nếu không xử lý đúng cách, gà sẽ bị suy nhược, giảm năng suất đẻ và ảnh hưởng đến sức khỏe. Các phương pháp như treo ổ, làm gà quên ổ, hạ nhiệt, phơi nắng hoặc dùng thuốc đều có thể mang lại hiệu quả cao khi áp dụng đúng.
Trong thực tế, cách được nhiều người nuôi áp dụng nhất là nhúng nước kết hợp nhốt riêng hoặc cho uống Aspirin hạ nhiệt. Quan trọng nhất vẫn là theo dõi thể trạng và bổ sung dinh dưỡng để gà hồi phục nhanh.
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ gà ấp bóng là gì và cách cai ấp sao cho hiệu quả, an toàn và phù hợp với mô hình chăn nuôi của gia đình.
